Türkler olarak bu bahiste bir oldukça hassasız, ayakkabıyla meskene girmenin düşüncesi bile makus; annelere kötülük geçirtebilecek bir davranış.
Hatta meskenden çıkarken ayakkabılarımızı giydikten sonra içeride bir şey unuttuğumuzu fark ettiğimiz olur. Bu türlü anlarda ayakkabıyı çıkarmaya üşenip içeri ya emekleyerek gireriz ya da ayakkabının tabanı yere en az değecek formda ve halılara basmadan yürümeye çalışırız.
Peki bizim için bu kadar kirli olan bir hareket, başta Amerika olmak üzere dünyanın pek çok kültüründe neden kirli görülmüyor?
Öncelikle bu haritayı inceleyelim. Gördüğünüz üzere dünyanın bir kısmında ayakkabıyla konuta giriliyor, bir kısmındaysa girilmiyor.
- Mavi: Konutta ayakkabı giyilen yerler
- Yeşil: Evde ayakkabı giyilmeyen yerler
Biz de yeşil kısma dahiliz ve bu hususta hiç yalnız değiliz. Ayakkabıyla meskene giren insanların sayısı da bir epey fazla.
Dışarıda çamur, toz, köpek kakası üzere pis şeylere basılma ihtimali yüksekken neden hâlâ ayakkabıyla konuta girilebiliyor?
Bu durum kolay bir kültürel farklılıktan ibaret. Bu kültürlerde ayakkabıların altındaki kir, mikrop ölçüsü umursanmaz. Bir kültürde ayakkabıyla konuta girmek iğrenç bulunabilir lakin bu kültürde elle yemek yenmesi ise Amerikalılar tarafından iğrenç bulunabilir. Yani içinde yaşadığımız ve “alıştığımız düşünceler”, insanları bir oyun hamuru üzere şekillendiriyor.
Ayakkabıları öteki birinin meskeninde çıkarmak bu kültürdeki insanları daha da gerebiliyor.
Çünkü çorapla ya da çıplak ayakla oburunun konutunda olmak rahatsız hissettiriyor. Nasıl ki toplumsal medyada “şu siteye ayak atmayın artık” serzenişleri varsa öbür bir meskende de kimse bir ayak görmek istemiyor. Üstelik bakımsızsa ve kokuyorsa daha da rahatsızlığa neden olacaktır.
Gün uzunluğu ayakkabı içinde kalan çoraplardaki lekelerin görünmesi de huzursuzluk yaratacaktır. Şayet çok samimi olmadığınız birinin evindeyseniz ayakkabınızı çıkarmak donla kalmak üzere bir duruma neden olacaktır zira epey mahrem bir şey olarak görülüyor.
Evlerdeki taban stili, bu kültürü şekillendirmiş olabilir.
Amerikalıların konutlarında kolay kolay bir halı göremezsiniz, varsa da bizde olduğu üzere zeminin büyük kısmını kaplamaz. Zemin birçok vakit parkedir. Bizim kültürümüzde ise halının kıymetli bir yeri vardır, kirletilmemesi gerekir. Bu da doğal olarak ayakkabıları meskenlerin içinden uzak tutmaya neden olmuş olabilir.
Tam zıddı de olabilir, meskende ayakkabı giyildiğinden ötürü halı kültürü hiçbir vakit yerleşmemiş olabilir. Esasen parkelerin süratli temizlenmesinden ötürü muhakkak ki ayakkabı tabanındaki kirler pek önemsenmiyor. Hatta cami ve kilise zeminleri de bu kültürü net bir biçimde yansıtıyor.
Bir Amerikalı, konutuna girecek olan kişiden ayakkabısını çıkarmasını isterse bu, kaba bir davranış olarak algılanabilir. Zira konuğun kirli olduğu ima edilir. Yeniden de meskeninde ayakkabı giymeyen Amerikalıların sayısı azımsanamayacak kadar fazladır.
Konuya bir de objektif olarak bakalım: Konutta ayakkabı giymek mi daha mantıklı, yoksa giymemek mi?
Refleksologların dediklerine bakılırsa; evde çıplak ayakla dolaşmak, kan dolaşımımızı artırıyor ve böylelikle uyku kalitemiz düzgünleşiyor. Ayak tabanlarındaki refleksler uyarıldığı için iltihaplanma, ağrı ve gerginlik azalıyor.
“Refleksolog ne?” derseniz; el ve ayaklardaki hudut uçlarına bası uygulanması sayesinde çeşitli rahatsızlıklara yönelik dayanak tedavi sağlanan tamamlayıcı tıp metodunu uygulayan uzmanlardır. Belli noktalara masaj yapılarak çeşitli bozukluklar güzelleştirilmeye çalışılır.
Çevre kimyacıları da bizim tarafımızda; ayakkabıyla meskene girildiğinde meskende biriken kirlerin üçte biri dışarıdan gelmiş oluyor. Aslında dışarıdan giren bakteriler çocukların bağışıklığını güçlendirebilir fakat bu bakteri ve mikropların kimileri, ilaçlara karşı direnç kazanabileceği için tedavisi güç hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bilhassa de asfalt yol kalıntıları, endokrin bozucu çim kimyasalları önemli tehlikelere neden olabilmektedir.
Orta yolu nasıl bulabiliriz?
Misafirlere terlik vermek en mantıklı tahlil olsa gerek, ki bizim kültürümüzde bulunuyor. Hatta yalnızca konuklar gelince çıkarılan terlikler de bulunur.
Açıkçası meskende ayakkabıyla olma fikrinin birtakım mantıklı yanları olsa da bütün gün ayakkabı ve çorap içinde kalan ayakları iş/okul dönüşünde havalandırmanın verdiği ferahlık hissi gibisi yok.
Zaten eski bir Afrika atasözü der ki, “Ayakkabılarınızı kapı eşiğinde bıraktığınız vakit, kaygılarınızı geride bırakırsınız”.
