Aşil Sendromu, kişinin aslında diğerlerinin onu gördüğü üzere olmamasını tabir ediyor. Yani oburunun gözünde çok başarılı olan birisi, kendini iç dünyasında o denli görmeyebiliyor.
Aslında bu durumu yaşayan kişi, kendisini yetersiz hissetmesine karşın diğerlerinin kendisinden beklediği performansı göstermeye çalışabiliyor. Bu durumda ortaya esasen sahte bir kimlik çıkıyor. O vakit gelin, mevzunun ayrıntılarına geçelim.
Bu sendrom, rekabete dayalı ömrün yarattığı bir durum.
Bir toplumda çocuk yetiştirme stili, kişiyi ötekilerle kıyaslama ve onlardan başarılı olmasını bekleme gibi kriterlere dayalı olduğunda kişi, sevilmenin yolunun bir koşula bağlı olduğunu öğrenerek büyüyor. Bu da bu sendromun ana kaynağı oluyor diyebiliriz. Beşerler, küçük yaştan itibaren kusursuz olmaya programlı yetiştirildikleri için her vakit, her mevzuda birinci olmaya odaklanıyor. Böylece kendi istekleri ve dış dünyanın talepleri çatışabiliyor.
Misal küçük bir çocuk, öğretmeninden, ”her vakit çalışıp çabalamalısın”, ”bak arkadaşın seni geçti’‘ üzere telaffuzlar duyuyorsa bu durum, çocukta bilinmeyen başarısızlık korkusunu oluşturabiliyor. Hal bu türlü olduğunda birey, ne kadar çabalasa da başarısız olacağını düşünebiliyor, Zira kişi, başarıyı bir defa elde ettiğinde muvaffakiyete sonsuza kadar sahip olamayacağını, onun sürekli kazanması için yenilenen bir gayeye dönüştüğünü anlayabiliyor.
Kişiler, toplumda yüksek muvaffakiyet kriteri olarak görülen ölçütlere ayak uyduramayacağını düşündükçe kaygılanabiliyor.
Bir de bu durumun olumsuz yanı şu: Öbür beşerler, o bireyin sandıkları üzere olmadığını anlarsa bu onun dışarıya çizdiği imajın sarsılması ve diğerlerinin gözünde itibar kaybetmesi demektir. Psikolog, tıpkı vakitte bu sendroma dair bilgilerin olduğu ”The Achilles Syndrome: Overcoming the Secret Fear of Failure” kitabının yazarı Petruska Clarkson meseleyi şöyle açıklıyor: İnsanların, birisini dışarıdan ne derece kâfi bulduğu, o kişinin kendini ne kadar kâfi bulduğuyla çatıştığında, o insan ötekilerin gözünde sahtekar pozisyonuna düşebiliyor.
Ayrıca bu bireylere bir vazife verildiğinde, onu harika yapamayacaklarını düşünüp panikleyebiliyorlar. Bu durumu yaşayanlar, bir işi tamamlamaya çalışırken öbür insanlara nazaran daha fazla zorlanıyor ve bitap düşebiliyor. Bu sıkıntıdan muzdarip olanlar, bir işi bitirdikten sonra keyifli olacakları yerde güya bir yükten kurtulmuş üzere rahatlıyor. Bu da aslında yaptıkları işlerin birçoklarını, mecburi olarak yapılması gereken bir görev gibi gördüklerini söz ediyor.
Psikoloğa nazaran bu şahıslar, elde ettikleri muvaffakiyetleri bir sonraki etaba taşımakta da zorlanıyor. Misal statü atlayamıyorlar üzere düşünebilirsiniz. Hatta ortada hiçbir sebep yokken, başkaları tarafından utandırılacaklarını ve aşağılanacaklarını dahi düşünebiliyorlar. Aslında bunu yaşayanlar, içlerindeki zayıflıklarını ve kararsız bir kişi olduklarını daima diğerlerine anlatma özlemi içinde oluyor.
Bu hislerine ortak olacak insanların hasretini çekiyorlar da diyebiliriz. Fakat bundan diğerlerine bahsederlerse dışlanacaklarını ve küçük görüleceklerini bildikleri için kimseye anlatmıyorlar. Esasen bu durum, kişinin daima öfkeli ve huzursuz hissetmesine neden olduğu üzere yalnızlaşmasına da yol açabiliyor.
Aslında bu durumu yaşayanlarda özel olma kompleksi bulunuyor.
İşte bu yüzden birey, içindeki kırılgan çocuğu kimselere göstermiyor zira herkesleşeceğini, sıradanlaşacağını düşünüyor. Clarkson’a nazaran, bu sorunu deneyimleyenler, herkesten üstün olma arayışına girerek başkalarından hürmet görmeyi bekliyor. Bu da kırılgan bir ruhun üzerine inşa edilen kelamda bir yeterliliği ortaya çıkarıyor. Yani bireyde tahminen de hiç olmayan hünerler, bu sayede varmış üzere anlaşılabiliyor. Hatta bazen o insan, oburlarının gözlerindeki saygınlığını kaybetmemek için büyük sorumluluklar almaktan kaçınabiliyor.
Bu da psikoloğa nazaran, kişinin, risk alıp zarar görmek istememesi ile ilgili. Yani aslında o bireyin içindeki büyüklenmeci hal, risk almasını engelliyor diyebiliriz. Zira o birebir vakitte, ötekilerin gözünde zeki, hoş, başarılı, değerli ve dikkate paha biri olarak görülmemekten çok derecede korkan biri.
Hatta topluluk önünde konuşmaktan çekinmek; söylenilenlerin, öbürleri tarafından beğenilmeyeceği telaşından kaynaklandığı için bu sendroma bir örnektir.
Psikoloğa nazaran; beşerler, topluluk önünde konuşmaktan utanıyor zira herkes, oradaki en düzgün konuşan kişi olmayı arzuluyor. Keza konuştuklarında, bu gerçekleşmezse bireyler için büyük bir ruhsal yıkım meydana gelebiliyor. O nedenle birçok kişi, söylediklerinin beğenilmemesi riskini göze alıp konuşmaya cesaret edemiyor. Bu alanda çalışmaları olan başka psikologlara nazaran ise bunlar, narsisistik (en kolay tabirle kişinin kendine duyduğu hayranlık veya aşırı kendine yönelmiş bir benlik) bir eforun eserleri.
Şöyle ki kişi, kendisini ve insanların kendisiyle ilgili niyetlerini denetim etmek istiyor lakin tam olarak edemiyor. Bu nedenle iç dünyasında, bu durumun yarattığı depresif hisleri deneyimlerken, bir yandan başkalarından üstün olmak için yeniden gayret sarf etmeye devam ediyor. Burada, kişinin kendi sonlarını bilmeden her işe koşması ve bunlardan muvaffakiyet beklemesi üzere sorunlu bir durum ortaya çıkıyor. Esasen bireyler, sıradan olmamak için uğraş verirken ruhsal açıdan kendilerini yıpratıyor.
Fakat muvaffakiyet kültürüyle büyüyen herkesin bunu yaptığını düşündüğünüzde, hepsinin sıradanlaştığını görebilirsiniz. Ayrıca Aşil Sendromu olan bireylerin gözleri, bazen o kadar yüksekte olabilir ki bundan dolayı yapabilecekleri kolay işleri bile kaçırabilirler. Sonuç olarak bazen hudutlarımızın üzerindeki her şeyi bilmeye yahut yapmaya çalışmak değil, kendi hudutlarımıza ve kapasitemize uygun problemlere yönelmek psikolojimize güzel gelebiliyor.
Ayrıca şahıslar, kapasitelerinin ne olduğunu insanlardan saklamaya çalışmak yerine, olanı olduğu üzere gösterdiklerinde, kendilerini ”yapabilecek miyim?”, ”başarılı olacak mıyım?” gibi gereksiz endişelerden kurtarabiliyor.
- Kaynaklar: Triarchy Press, Dergipark
- Görsel Kaynakları: Healthline, Derby Gloves Vienna, Rise People, Think Shift, Inc, Refinery29, The Wall Street Journal
