İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi’nin temmuz ayı olağan toplantısında ana gündem finansmana erişim sorunu oldu. İSO İdare Heyeti Lideri Erdal Bahçıvan, finansman imkanlarında olağanlaşma sağlanması ve gerçek kesim gerçeklerine uymayan uygulamaların sona erdirilmesi yahut esnetilmesi gerektiğini vurguladı. Bahçıvan, güçlü, öngörülebilir para siyasetinin orta ve uzun vadede gerçek bölüme katkı verecek en temel çıpaların başında geldiğini söyledi.
İhracat pazarları bozulurken endüstricinin finansman takviyesinden yoksun bırakılmaması gerektiğinin altını çizen Baçıvan, “TCMB, TL cinsi reeskont kredilerindeki döviz bulundurmaya ve bozdurmaya ait şartlarını esnetmeli. Reeskont kredisi asıllarının belirlendiği tarihten evvel doğmuş finansal borçlar için şirketlerin döviz satın alarak ödeme yapabilmesine dair bir istisna getirilmeli” daveti yaptı.
“Sanayici finansman takviyesinden yoksun bırakılmamalı”
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi’nin temmuz ayı olağan toplantısı, “Reel Bölümü Destekleyen Nitelikli Finansman Siyasetlerinin Üretim ve İhracat Açısından Önemi’’ ana gündemi ile Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda gerçekleştirildi. İSO İdare Konseyi Lideri Erdal Bahçıvan’ın açılış konuşmasını yaptığı toplantıya, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Lideri Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu katılarak gündeme ait değerlendirmelerde bulundu.
İSO İdare Şurası Lideri Erdal Bahçıvan, önümüzdeki periyotta büyümede yavaşlamanın talep kanalıyla, yükselen faizlerin finansman şartları kanalıyla, yüksek güç fiyatlarının ise maliyet kanalıyla ülke ihracatını olumsuz etkileyeceğine dikkat çekerek “Buna dolardaki güçlenmenin parite avantajımızı azaltma, hatta bilakis çevirme riskini de eklemek gerekir. Tüm bunlar, uzun bir devir lehimize olan global ekonomik iklimin, aleyhimize dönmekte olduğuna ve bu nedenle ihracatçı endüstrimizin ve genel olarak ekonomimizin en az biçimde olumsuz etkilenmesi için bugünden çerçevesi yeterli belirlenmiş adımların atılması, tedbirlerin alınmasının gerektiğine işaret ediyor. Özetle; ihracat pazarları bozulurken endüstrici finansman dayanağından yoksun bırakılmamalı” diye konuştu.
“Yüksek faiz, muzdarip olduğumuz bahislerden biri”
İSO olarak iktisatta yatırımların, ihracatın, istihdamın artması bağlamında en çok önemsedikleri başlıkların fiyat istikrarı ve finansal istikrarın kıymeti ve korunması olduğunu vurgulayan Bahçıvan, “Zira biz enflasyonun geçmişte olduğu üzere bugün de ne sanayicilerimize ne de öteki ekonomik aktörlere menfaat sağlayacağına inanmıyoruz. Sanayicilerimizin temel misyonu olan sürdürülebilir yatırımları hayata geçirmenin, iş ve aş üretmenin, ihracat potansiyelini artırmanın fakat ve lakin enflasyonun ve beklentilerin denetim altına alınmasıyla mümkün olduğunu düşünüyoruz.
Nitekim Merkez Bankamız, dün yayınladığı Enflasyon Raporu ile 2022 yıl sonu enflasyon iddiasını yüzde 17,6 puanlık artışla yüzde 60,4’e yükseltti. Ocak ve Nisan aylarında da sırasıyla 11,4 ve 19,6 puanlık revizyonlar yapılmıştı. Bu yüksek revizyonlar, geleceğe yönelik öngörü yapmanın ne kadar zorlaştığını açıkça ortaya koyuyor. Olağan ki yüksek faizler, maliyet manasında Türk sanayicisinin yıllardan beri en çok muzdarip olduğu bahislerden biridir” dedi.
“Güçlü, öngörülebilir bir para siyaseti şart”
İSO 500 çalışmalarında ortaya çıkan tabloya işaret eden Bahçıvan, “Yüksek kur ve faizlerin işletmelerimize getirdiği yükün bilhassa son yıllarda arttığı açıkça görülmektedir. 2021 yılında İSO 500 şirketleri elde ettiklerin faaliyet karının yüzde 60’ından fazlasına finansman sarfiyatlarına ayırmak durumunda kalmıştır. Bu oran daha küçük ve orta ölçekli şirketleri kapsayan İSO İkinci 500’de yüzde 38 ile nispeten daha düşük olsa da geçen yıla nazaran kıymetli artış göstermiştir. Yüksek faiz yükü altında sahiden çok güçlü gayret vermekte olan sanayicilerimizin; faiz maliyetlerinin düşürülmesine dönük çalışmaların en güçlü taraftarı olacağından hiç kimsenin kuşku duymaması gerekir” sözlerine yer verdi.
Alınan önlemlerin uzun vadede bir tahlil olmayacağını vurgulayarak, şöyle konuştu: Ekonomik itimat ve global gerçeklerle ahenk sağlamayan birtakım adımlar kısa vadede yüksek faize dönük kimi tahliller getirse dahi, oluşturduğu inanç kırılganlıkları, beklentilerdeki bozulmaların tesiriyle daha uzun vadede hem finansal kaynaklara erişimi zorlaştırmakta hem de maliyetini artırmaktadır. Hasebiyle bu siyasetler, uygulamada da görüldüğü üzere bırakın faizleri düşürmeyi, faiz oranlarını altından kalkılması daha da güç noktalara taşımaktadır. Bu nedenle güçlü, öngörülebilir bir para siyasetinin orta ve uzun vadede endüstrimize, gerçek kesimimize katkı verecek en temel çıpaların başında geldiğini bilhassa vurgulamak istiyorum.”
“Eximbank’ın musluğu kısması firmaları olumsuz etkiliyor”
Eximbank reeskont kredilerine erişilmesinin kıymetine geniş yer ayıran Bahçıvan, şunları söyledi: “Bankalarda TL cinsi ticari kredi faizleri yüzde 40 bandını aşmıştır, risk primimizin ne yazık ki 900 üzere tarihi düzeylere dayanması sonucunda ise yurtdışından borçlanma imkanları en aza inmiştir. Bankalar ve şirketler yurtdışından borçlanmalarda zorlanmakta ve iki haneli döviz cinsi faizler ile karşılaşmaktadır. Bu manada Eximbank kaynaklı reeskont kredilerinin Türk ihracatçıları açısından ne derece yaşamsal bir kaynak olduğu çok açık görülmektedir.
Finansman kaynaklarına erişimde önemli düşüncelerin yaşandığı son yıllarda Eximbank, ihracatçı sanayicilerimizin en güçlü finansal iş ortağı ve tedarik kaynağı pozisyonuna gelmiştir. İhracatımızın 250 milyar dolar düzeyine ulaşmasında elbet Eximbank’ın uygulamış olduğu dinamik ve yeni kuşak projelerin çok büyük katkısı olmuştur. Hasebiyle haziran ayı prestijiyle reeskont kredisi kullanmak için döviz gelirinin yüzde 40’ını Merkez Bankası’na, yüzde 30’unu bankalara satma zaruriliği getirilmesi ve izleyen bir aylık devirde döviz almama taahhüdünün koşul koşulması formundaki adımlar ihracatçılarımızı gerek kaliteli finansmana erişimi zorlaştırması gerekse de kur ziyanı yaratması ve yeniden gerekse de önemli manada operasyon yükü getirmesi nedeniyle epeyce olumsuz tarafta etkilemiştir.
Unutulmamalıdır ki endüstrimiz, üretim ve ihracatı için gerekli hammadde ve orta malını ithal etmek ve gerekli yatırımları hayata geçirmek için dövize muhtaçlık duymaktadır. İhracattan elde edilen gelirin çok büyük kısmının bu alanlar için harcandığını, endüstrimizin hiçbir vakit dövizden gelir elde etmeyi amaçlamadığını, fakat üretim ve ihracatını sürdürebilmesi bu döviz gelirinin hayati kıymet taşıdığını bilhassa vurgulamak istiyorum. Son devirde Eximbank’ın kredi musluklarını büyük oranda kısması da firmalarımızı son derece olumsuz etkilemektedir. Bu manada az evvel de söz ettiğim üzere, alternatif piyasalarda esasen ziyadesiyle kaynak sorunu çeken ihracatçımız açısından Eximbank kaynaklarına ulaşamamak, telafi edilemeyecek boyutta problemleri giderek artırmaktadır.”
“BDDK’nın adımı kredilere ulaşımı zorlaştırdı”
Haziran ayı sonunda BDDK’nın şirketlerin TL cinsi kredi kullanımına döviz varlığı hududu getiren adımının kredilere ulaşımı daha da zorlaştırdığına ve bazen dakikaların dahi değerli olduğu günümüz dünyasında mühletleri uzattığına şahit olduklarının altını çizen Bahçıvan “Bu tablonun önümüzdeki birkaç hafta içerisinde tıpkı bakış açısıyla devam etmesi durumunda sürecin çok daha ağırlaşacağını üzülerek belirtmek durumundayız.
Yine İSO 500 ve İSO İkinci 500 sonuçları göstermektedir ki; işletme faaliyetleri giderek daha fazla borçlanma yüklü olarak finanse edilirken borcun vade yapısında da gözle görülür bir kısalma kelam konusu. Bunların yanı sıra 2021’de sanayicilerin bankalara olan borçlarından; çok daha büyük bir süratle diğer firmalara olan borçlarının artması da yeni bir durum olarak dikkat çekiyor. Finansman şartlarının sıkılaştığı ve kredi imkanlarının daraldığı bugünlerde, sanayicilerimizin içinde bulunduğu bu durum, yakın vakitte yapmış olduğum açıklamamda da vurguladığım üzere zincirleme tepki halinde gelişebilecek ödemeler risklerine işaret etmesi bakımından kaygı yaratıyor. Ayrıyeten sürecin bu formda devam etmesi halinde başta yakın gelecekteki ihracat sayıları ve üretim sayıları olmak üzere, iktisadımızı olumsuz etkileyecek birtakım gelişmelerin arifesinde olduğumuzu da üzülerek belirtmek istiyorum” dedi.
“Reel dal gerçeklerine uymayan kararlar esnetilmeli”
Bu problemlerden yola çıkarak endüstriciler olarak genel beklentilerinin öncelikle kredi ve finansman imkanlarında olağanlaşma sağlanması ve gerçek dal gerçeklerine uymayan uygulamaların sona erdirilmesi yahut esnetilmesi olduğunu vurgulayan Bahçıvan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Eximbank bir an evvel finansman fonksiyonlarına kavuşmalıdır. Bankaların kredi imkanları üzerindeki kısıtlayıcı karşılık kararları da esnetilmelidir. Emsal halde TCMB, TL cinsi reeskont kredilerindeki döviz bulundurmaya ve bozdurmaya ait şartlarını esnetmelidir.
Konuya, endüstrimizin üretim ve ihracatını sürdürebilmesi için hayati kıymet taşıyan yatırım istikametinden baktığımızda, yatırımcı firmalarımızın uygun maliyetli finansmana erişim ve taahhütlerini yerine getirmesi açısından kamu bankaları aracılığıyla kullandırılmakta olan Merkez Bankası kaynaklı yatırım avans kredisini çok değerli bir finansal enstrüman olarak görmekteyiz. Lakin bu kapsamdaki yatırımcı müracaatlarına ait süreçlerin çok daha süratli bir halde işletilmesi, yatırımcı firmalarımızın bu finansman aracına daha faal bir halde eriştirilmesi büyük değer taşımaktadır.
“Rusya ile ticaret ruble olmalı”
Türkiye’nin en kıymetli ihracat pazarlarından biri olan Rusya ile ticari bağlara de değinen Bahçıvan, “Ukrayna ile Rusya ortasında beş ayı aşkın bir müddettir devam eden savaş ve Rusya’ya uygulanan milletlerarası yaptırımlar nedeniyle bu ülkeye yapılan ihracat bedellerinin dolar yahut euro cinsinden ülkemize gelmesi mümkün olmamaktadır. Türkiye ile Rusya ortasındaki ticaretin ruble ile yapılabilmesi bu probleme tahlil olabilecektir. İhracatçılarımız eser bedelleri ruble olarak Türkiye’ye geldiğinde, rublenin Türk bankacılık dalında hızlıca TL’ye çevrilebilmesi gerekmektedir” dedi.
Kavcıoğlu: Sanayi dostu maksatlı politikalarımızla yanınızdayız
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Lideri Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu da şunları söyledi: “Dünya fırtınalı güç bir vakitten geçiyor. Endüstrimiz bu fırtınayı hem kendi eforları hem de TCMB’nin sağladığı finansal şartlar sayesinde olabilecek en düzgün halde geçiriyor. Her kriz bu sayede fırsata dönebiliyor. TCMB gerçek dallar iç içedir. Merkez Bankası, makroekonomik uyum ile kredilerin hem uygun maliyetli hem de cari fazla odaklı iktisadi faaliyetle uyumlu dağılımı için maksatlı kredi yaklaşımını benimsemiştir. Hem kredi programları hem faiz kararları hem de makro ihtiyati tedbirleriyle bu siyasetini kararlılıkla uyguluyor. Yeni iktisat modelimizde cari fazlaya dayanak olacak maksatlı kredi politikalarımızla ülke ekonomimiz için en verimli sonuçları almaya odaklanmış durumdayız, tüm düzenleme ve kararlarımızı da bu doğrultuda alıyoruz. Merkez Bankası olarak arz sürekliliği ve cari fazla kapasitemizi destekleyecek finansal şartları oluşturmayı amaçlayan sanayi dostu maksatlı politikalarımızla yanınızda olmaya devam edeceğiz.”
