Kimilerine nazaran şiir edebiyat tipleri içerisinde hislerin en ağır ve en net formda anlatıldığı yazı Escort Kızılay biçimidir Tarif gereği bir biçime sahip olduğu için de binlerce yıllık şiir geleneğinin sonucu olarak kimi kurallara sahiptir Lakin şairin işi de bu kuralları yıkmaktır İşte tam bu niyette olan Kızılay Escort üç Türk şairi 1940 lı yıllarda Garip akımını başlatarak kelam konusu kuralları yıkmak istediler
Garip akımı aslında zati o periyot başlamış olan lisanda sadelik hürlük hareketinin bir yansımasıdır Tüm dünyada Ankara Escort yeni bir periyodun başladığı açık bir biçimde görülürken şiirin bu değişimden uzak kalmamasını savunan üç şair evvel bir mecmua ve daha sonra da bir kitap yayımlayarak Türk şiirinin yeni halini Escort Bayan duyurdular Uzun soluklu olmasa bile önemli değişimlerin kapısını aralayan Garip akımı nedir yakından bakalım ve temsilcileri ile öne çıkan özelliklerini görelim
İçindekiler
Garip akımı nasıl bir periyotta ortaya çıktı
1940 lı yıllara gelene kadar Türk şiiri kalburüstü katmana ilişkin bir edebiyat çeşidi olarak kabul ediiyordu Ölçüler uyaklar dörtlükler kullanılarak yazılıyor ve günlük hayattan uzak mevzular işleniyordu Bunun tam zıddı olarak toplumcu şiir vardı lakin bu da alabildiğine şiirsel bir üslup ile yorucu bir anlatım sunuyordu Yani şiir halk için değildi
1940 lı yıllara geldiğimizde ise artık tüm dünya üzere Türk toplumunda da değişimler yaşanıyordu Behçet Kemal Çağlar ve Ahmet Kutsi Tecer üzere isimler geleneksel şiir cinslerini savunurken Ahmet Muhip Dıranas Cahit Sıtkı Tarancı Cahit Külebi Nazım Hikmet üzere şairler artık hür ölçüde şiirler yazmaya başlamışlardı Artık yeni bir akım doğmasının vakti gelmişti
Garip akımı nedir Okuyucuyu kuşkuya düşüren şiir
O periyot gencecik üç şair olan Orhan Veli Kanık Oktay Rıfat Horozcu ve Melih Cevdet Anday 1930 lu yıllarda Varlık mecmuasında ölçüsüz uyaksız dörtlüksüz bayağı şiirsellikten uzak şiirler yayımlıyorlardı 1941 yılına geldiğimizde bu üç isim şiirlerini Garip isimli bir kitapta toplayarak yayımladılar Kitap kapağında bulunan şu cümle Garip akımının özeti üzeredir
Bu kitap sizi alışılmış şeylerden kuşkuya davet edecektir
Bugün Birinci Yeni olarak da isimlendirilen Garip akımını bu kitap ortaya çıkarır Öyle ki kitapta şiirleri bulunan üç şair artık Garipçiler olarak anılmaya başlarlar Orhan Veli nin kitap için yazdığı önsöz bir nevi garip akımının manifestosu üzeredir Önsözde geçen şu cümle Garipçilerin şiire bakışını gözler önüne serer
Şiir bütün hususiyeti edasında olan bir kelam sanatıdır Yani külliyen manadan ibarettir
Kitap yayımlandığı andan itibaren hem Nurullah Ataç üzere kıymetli isimlerden hem de özellikle genç okuyuculardan büyük dayanak görür Zira şiirin belli kalıplara sokulması okuyucuyu rahatsız eden süslere sahip olması ve en değerlisi halkın içinden kıssalara sahip olmaması hem şiir üreticileri olan şairleri hem de şiir tüketicisi olan okuyucuları rahatsız etmiştir
Maalesef Garipçilerin birlikteliği pek uzun sürmedi 1945 yılında yayımlanan kitabın ikinci baskısında yalnızca Orhan Veli nin şiirlerine yer verildi ve şair ikinci baskı için bir önsöz daha yazdı Vakit içinde Melih Cevdet ve Oktay Rıfat ın şiirleri farklı bir yol izledi Hatta uzmanlara nazaran Orhan Veli bile daha sonra şiirlerinde farklı bir yol izlemeye başlamıştır
Garip akımının özellikleri nelerdir
- Garipçiler ölçü ve kafiyeye karşı çıkan eserler vermişlerdir
- Süsten uzak günlük konuşma lisanına yakın bir üslup kullanmaya çalıştılar
- Yapay süslü mecazlı bir lisan yerine sade ve yalın bir lisana değer verildi
- Yapısından uzak kalarak halk şiirinin anlatımlarından faydalanıldı
- Daha evvel şiirde kullanılması hayal bile edilemeyen sözcüklere yer verdiler
- Şiirin konusunu gerçek beşerler oluşturdu
- Şairlerin yaşama sevinci şiire yansıdı
- Kaynağını batı şiirinden aldı
- Eski klasik şiirsel söyleyişe karşı çıktılar
- Söz ve oyunlarına yer vermediler
Garip akımının temsilcileri kimlerdir Tanıyalım
Orhan Veli Kanık
13 Nisan 1914 14 Kasım 1950 tarihleri ortasında yaşamış olan Orhan Veli Kanık kısa hayatında pek çok şiir öykü deneme makale kaleme almış ve çeviri yapmıştır Aruz ve hece ölçülerini reddeden şair her fırsatta edebi sanatları gereksiz bulduğunu söz etmiştir Sıradan insanın hayatını şiire taşımıştır Yapıtlarından kimileri şu kitaplarda toplanmıştır
- Garip
- Vazgeçemediğim
- Destan Gibi
- Yenisi
- Karşı
Oktay Rıfat Horozcu
10 Haziran 1914 18 Nisan 1988 tarihleri ortasında yaşamış olan Oktay Rıfat Horozcu hayatı boyunca pek çok şiirin yanı sıra tiyatro oyunu ve roman da yazmıştır Garip akımı kurucularından olmasına karşın 1955 yılından sonra İkinci Yeni şiir akımına dahil olmuş ve bu cinste eserler vermiştir Yapıtlarından kimileri şu kitaplarda toplanmıştır
- Garip
- Güzelleme
- Yaşayıp Ölmek Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler
- Aşağı Yukarı
- Karga ile Tilki
- Perçemli Sokak
- Âşık Merdiveni
- İkilik
- Elleri Var Özgürlüğün
Melih Cevdet Anday
13 Mart 1915 28 Kasım 2002 tarihleri ortasında yaşamış olan Melih Cevdet Anday hayatı boyunca pek çok şiirin yanı sıra tiyatro oyunu roman deneme ve makale yazmıştır Kolları Bağlı Odysseus ile eşsiz bir felsefi şiir akımı başlatmıştır 1971 yılında UNESCO’nun Courrier mecmuasında kendisinden kıymetli bir edebiyat adamı olarak bahsedilmiştir Yapıtlarından kimileri şu kitaplarda toplanmıştır
- Garip
- Rahatı Kaçan Ağaç
- Telgrafhane
- Yan yana
- Kolları Bağlı Odysseus
- Göçebe Denizin Üstünde
- Teknenin Ölümü
- Sözcükler
Garip akımına yapılan tenkitler
Geleneksel yapıları yıkan pek çok yenilik üzere Garip akımı da hem devrinde hem de sonrasında yoğun bir biçimde eleştirilmiştir Gelenekçi şairlere nazaran Garipçiler şiiri ayağa düşürmüşlerdi Toplumcu şairlere nazaran Garipçiler burjuva hassaslığını geliştiriyor ve şiiri yozlaştırıyorlardı Bugün bile bir edebiyat akademisyeni ile konuşsanız benzeri şeyler duyabilirsiniz
Sonuç Garip akımı aslında neden ortaya çıktı
Her şey değişmeye ve gelişmeye mahkumdur bu en hoş mahkumiyettir Şiir de değişmek ve gelişmek zorundaydı bunu yapmak da üç genç şaire düştü Onların açtığı yoldan yürüyen sayısız şair var Trafik tıkandığı vakit yeni bir yol açılması gerekir ve bu yollardan bir tanesi de Türk şiiri için Garip akımıdır Gel gör ki onlardan bile geriye kalan bir garip Orhan Veli olmuştur
Türk şiirinde yeni bir devrin başlamasına vesile olan Garip akımı nedir temsilcileri kimlerdir özellikleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak Garipçiler hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik Garip akımı şairleri ve şiirleri hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz
