Binlerce yıldır hayatımızda olan kuduz, aşısı bulunmuş olmasına karşın hala binlerce insanın hayatını kaybetmesine sebep oluyor. İnsanlık, tarihi boyunca bu hastalıktan kurtulmak için türlü yollar denendi. Lakin maalesef ki hala tam manasıyla kurtulmuş değiliz.
Üstelik kuduz virüslerinin bedene girdikten sonraki davranışları ve ortaya çıkan belirtileri de hayli garip. Mesela sudan korkmak üzere… Tüm bunlara değineceğiz ancak evvel kuduz hastalığının neden tehlikeli olduğunu anlamamız gerekiyor.
Hala dünyanın en ölümcül hastalıklarından biri.
Neredeyse 4 bin yıldır var olduğu bilinen kuduz virüsü, dünyanın en tehlikeli zoonoz hastalıklarından (hayvandan beşere geçen) biri olarak görülüyor. Bedenimize girdiği anda direkt olarak beynimizi maksat alan virüs, kalıcı hasarlar verebilir yahut hastanın hayatını kaybetmesine sebep olabilir.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün datalarına nazaran, her yıl 60 bin insan kuduz hastalığı sebebiyle hayatını kaybediyor. Bunun en büyük sebeplerinden biri de; bireylerin evvelce aşılanmamış olması ve virüs beyne ulaşana kadar belirtilerinin çok hafif olması.
Virüs, direkt beynimizi gaye alır.
- Kuduz hastası bir kişinin hastaneye yatışının 16. gününde çekilmiş MR imajı. (Ölümünden 4 gün önce)
Kuduz bir köpeğin ayak parmağınızdan ısırdığını varsayalım. Bu dakikadan sonra virüs, bedeninizde ilerlemek için çalışmalara çabucak başlayacaktır. Bunu yaparken de önüne çıkan tüm hücreleri enfekte eder ve akabinde modüller. Beynimize ulaşıp kuluçka müddeti bitene kadar ise pek fazla belirti göremeyiz. Kuluçka mühleti ise kuduz virüsünün çeşidine ve ısırıldığınız bölgenin beyne uzaklığına göre değişiklik gösterebilir. Genelde bu süre 2-3 ay olsa da 1 yıla kadar çıkabilir yahut 1 hafta sürebilir.
Kuduzun iki farklı tipi vardır: ensefalitik ve paralitik. Paralitik kuduz, kişileri felce yahut komaya sürükleyen bir süreçtir ve genelde daha yavaş ilerler. Ensefalitik kuduz ise ekseriyetle en yaygın görülen tiptir. Hiperaktivite ve halüsinasyonların yanı sıra hidrofobiye yani sudan korkmaya da sebep olabilir.
Genel semptomlar
- Kafa karışıklıkları, saldırganlık
- Kısmi felç
- Kas seğirmeleri
- Boyun kaslarında sertleşme
- Kasılmalar
- Nefes almada zorlanma, süratli nefes alma
- Normalden daha fazla tükürük üretimi
- Ağızdan köpükler gelmesi
- Halüsinasyonlarla birlikte gelen uykusuzluk ve makûs uyku
- Erkeklerde daha uzun süren ereksiyon hali ve kalıcı ereksiyon
- Fotofobi (ışık korkusu)
- Sudan korkma durumu yahut öbür ismiyle hidrofobi
Peki kuduz hastaları neden sudan korkar?
- Tarık Akan ve Necla Nazır’ın yer aldığı Kuduz isimli yeşilçam sinemasından alınmıştır.
Biraz öncede bahsettiğimiz gibi virüs direkt beynimizi maksat alır ve bu noktaya gelene kadar görülen erken belirtiler; kaşıntı, ağrı, iltihaplanma gibi küçük sayılabilecek şeylerdir. Virüs beynimize ulaştıktan sonra ise halisünasyonlara, kısmi felce, çok tükürük üretimine ve hatta ağızdan köpükler gelmesine sebep olmaya başlar.
Bu noktada sıvı tüketmek hastalar için adeta bir azap haline gelir. Boğaza kadar yayılan enfeksiyon spazmlara sebep olur. Yani kişilerin yutkunması bile canlarının acımasına sebep olmaya başlar. Bir müddet sonra da rastgele bir içecek tüketmekten kaçınırlar. Su gördüklerinde yahut su içme kanısı akıllarına geldiğinde sudan korkmalarının, uzaklaşmalarının ve hatta spazmlarla birlikte nöbet geçirmelerinin sebebi de canlarının acıyacağı niyetidir. Özetle; kuduz virüsü aslında sudan korkmamıza dolaylı yoldan sebep olmuş olur.
Bazı hastalarda ise enteresan farklı semptomlar görülebiliyor.
Kuduza yakalanan hastalarda görülen bir başka semptom da fotofobi yani ışığa karşı hassasiyettir. Bunun en büyük sebebi de olağan ki kuduz hastalığı bulaşan kişinin vücudunda dolaşan virüslerdir. Bununla birlikte pralitik kuduzda hastalar daha melankolik bir duyguya girdikleri için de daha karanlık ortamlarda bulunmak isteyebilir.
Ensefalitik kuduzda görülen hiperaktivite ise hastaların her hususta daha istekli olmasına ve yerinde duramamasına sebep olur. Daha süratli nefes alırlar ve kalp ritimleri hızlanır. Bu sebeple de libidolarında da artış yaşanır. Erkek hastalarda bu durum kalıcı yahut saatler süren ereksiyonlara sebep olabilir.
Kuduz aşısını hafife almayın.
Maalesef ki üstte saymış olduğumuz tüm önemli semptomlar, kuduz virüsü beyne ulaşıp başka bölgelere yanlışsız yola çıktıktan sonra gerçekleşiyor. Yani kuluçka müddetini tamamladığında. Bu noktadan sonra ise yapılan tedaviler çoğu vakit yetersiz kalıyor.
Birçoğumuz konutumuzda, bahçemizde bir yahut birden fazla hayvan dostumuzu besliyoruz. Lakin sevdiğimiz, beslediğimiz dostlarımıza rastgele bir hayvandan kuduz bulaşabilir. Bu sebeple hem kendimiz hem de dostlarımızın aşılarını ihmal etmememiz gerekiyor. Kuduz aşılarınızı her 10 yılda bir yineletebilir ve hastalık kapma olasılığınıza karşı şimdiden tedbirinizi alabilirsiniz.
Kuduz olduğundan şüphelendiğiniz bir hayvan sizi ısırırsa ne yapmalısınız?
Öncelikle şunu söylemeliyiz ki; üstte da anlatmış olduğumuz tüm süreçler, benzeri halde hayvanlarda da görülüyor. Hakikaten uzaktan baktığınızda normal görünen bir hayvan, kuduz virüsü taşıyor olabilir. Lakin kuluçka müddetinde olan virüs, kendisini göstermeyeceği için bunu anlamanız çok güç olacaktır.
Bu sebeple bir hayvan tarafından ısırıldığınızda öncelikle 15 dakika boyunca yarayı su ve sabun yardımıyla temizlemelisiniz. Akabinde ise size en yakın sıhhat kuruluşuna giderek durumu bildirmelisiniz. Tüm bu süreç içinde sizi ısıran hayvanı nezaret altında tutmanız yararlı olacaktır.
Semptomların büyük birçoğunluğu beşerler ve hayvanlar üzerinde görülen kuduz olaylarının genelinde görülmüştür. Birçok semptom, her beşerde yahut hayvanda görülmeyebilir. Kuduz hastalığıyla ilgili görüşlerinizi ve fikirlerinizi yorumlarda bizimle paylaşmayı unutmayın.
Kaynaklar: WHO, Boehringer Ingelheim, WOAH, MedicalNewsToday, ScienceABC, National Library of Medicine’de yayınlanan araştırma, ReseachGate (MR Görüntüsü)
